Bize Hayat Veren Kırmızı Sıvı: Kan
Kan çok önemli görevleriyle yaşam için temeli oluşturur ve vücudumuzda sıvı olan tek dokudur. Kan vücut ağırlığımızın %8-13’ünü oluşturur.Kanın koruma, taşıma, savunma ve düzenleme görevleri vardır.
Kanın Görevleri
Koruma görevi: Kesin meydana geldiğinde kan yaralı bölgede pıhtılaşmaya başlar.Bu pıhtılaşma vücudun kan kaybını engeller..
Taşıma görevi: Kan, besinlerin ve oksijenin hücrelere taşınmasında görevlidir.Metabolizma sonucu oluşan karbondioksiti ise akciğerlere taşır.
Savunma görevi: Vücuda giren yabancı maddeler (virüs, bakteri) kan tarafından fagosite edilerek zararsız bir duruma getirilir. Ayrıca vücuda giren yabancı maddeler için antikor yapımını da sağlar.
Düzenleme görevi: Metabolizma ile oluşan ısıyı bütün vücuda dağıtıp vücut ısısını dengede tutar. Vücut sıvılarının ise pH dengesini ayarlar.
Karl Landsteiner kan gruplarını A, B, 0 olarak 1901 yılında sınıflandırdı. 1930’da fizyoloji ve tıp alanında Nobel Ödülü’ne layık görüldü.
Sadece A, B, 0’dan oluşan bir kan grubu sistemi yok. Uluslararası Kan Nakli Derneği tarafından tanımlanan Lutheran, Duffy, Bombay ve OK gibi isimlerle anılan 33 farklı kan grubu sistemi var.
Kan grubu kırmızı kan hücreleri yüzeyinde bulunan farklı moleküllere göre (Antijenler) belirlenir.Kan naklinde alıcı ve verici arasında uyumsuzluk olursa bu ölümcül bağışıklık tepkimesini tetikleyebilir.
Vermont Üniversitesi’ndeki araştırmacılar 2012 yılında Langereis ve Junior denilen iki yeni kan grubu keşfettiler.Bu kan gruplarının antijenleri bebeğiyle kan uyuşmazlığı olan hamile bir kadında yıllar önce tanımlandı.Ancak bu antijenlerin genetik temeli bu keşfe kadar bilinmiyordu.
Kan grupları sadece insanlara özel değil.Köpeklerde de 12’den fazla kan grubu var.
Kan grupları keşfedilmeden önce doktorlar, insanlar ve hayvanlar arasında kan nakli deneyleri yapıyorlardı. 1667, aralık ayında Doktor Jean-Baptiste Denis akıl hastası bir kişiyi tedavi etmek için kan nakli gerçekleştirdi. Hastaya dana kanı nakli yaptı. İlk nakil denemesinde bir sorun yaşanmadı.İkinci denemede hastanın vücudu tepki gösterdi, kusma ve böbrek ağrısı şikayetiyle birlikte idrar renginin siyahlaştığı gözlemlendi. Üçüncü nakilden sonra hasta öldü ve doktor cinayetten yargılandı. Fakat hastanın ölüm nedeni kan nakli değil, arsenik zehirlenmesi olduğu anlaşılınca doktor aklandı.
Yaklaşık 14.000 böcek kan ile besleniyor. Tahtakurusu bunun en iyi bilinen örneklerinden. Şeffaf görünümlü yavru tahtakuruları ilk beslenmelerinden sonra kırmızı renk alıyorlar.
Hemofili kanda pıhtılaşma faktörlerinin eksikliğinden kaynaklanan kalıtsal bir hastalık. İngiltere Kraliçesi Victoria hastalığın taşıyıcısıydı.Bu nedenle hemofili kraliyet hastalığı olarak da anılmış.
